Songkran–Tết năm mới của đất nước Thái Lan

Tết năm mới truyền thống của một số nước và dân tộc của Đông Nam Á, như Campuchia, Lào, Mianma, Thái Lan, người Thái ở Nam Trung Quốc và người Khmer Nam Bộ ở Việt Nam là một trong những lễ hội mang tính khu vực và cũng mang tính dân tộc nhất.

Một trong những nơi mà Tết năm mới vừa có một lịch sử lâu đời, vừa có sự thích ứng và hòa nhập cao với những biến đổi của đời sống xã hội, là đất nước Thái Lan.

Từ một huyền thoại

Những ngày hội năm mới của Thái Lan thường rơi vào tháng Tư dương lịch. Cho đến nay, người Thái Lan cũng như người Lào và người Campuchia vẫn còn truyền tụng một huyền thoại gần giống nhau về nguồn gốc Tết năm mới của mình. Huyền thoại kể rằng, xưa kia có một chàng trai thông minh, học giỏi, thậm chí biết cả tiếng nói của chim, tên là Dhammaban. Tiếng tăm về sự tài giỏi của chàng trai bay đến tai thần Maha Songkran (tức thần Brahma, vua của các thần trên thiên giới). Thần đến gặp chàng trai và ra một câu đố để thử tài và cũng để cá cược luôn, nếu trong bảy ngày mà không có câu trả lời đúng thì chàng trai sẽ mất đầu, và ngược lại, nếu có câu trả lời đúng thì vị thần cũng sẽ chịu mất đầu.

Câu đố là: “Niềm hãnh diện của con người ta nằm ở đâu vào buổi sáng, buổi chiều và buổi tối?”. Gần hết bảy ngày rồi mà chàng trai vẫn chưa tìm được câu trả lời. Buồn bã, chàng trai lang thang đây đó và đi vào rừng. Và, khi mệt mỏi nằm mơ màng dưới một gốc cây to, chàng trai nghe thấy đôi vợ chồng chim đại bàng nói chuyện với nhau về cuộc cá cược của bản thân mình. Trong cuộc trò chuyện đó, cô vợ đã nói cho chồng mình câu trả lời. Thế là, đúng ngày hẹn, chàng trai đã trả lời câu đố của vị vua của các thần như sau: “Buổi sáng, niềm hãnh diện của con người nằm ở mặt, vì thế, sáng nào họ cũng rửa mặt; buổi chiều nằm ở thân thể, nên người ta thường tắm vào buổi chiều; còn buổi tối thì nằm ở chân, nên tối nào, trước khi đi ngủ, mọi người đều rửa chân”.

Bị thua, thần Maha Songkran phải chịu mất đầu. Thế nhưng, cái đầu của thần rất linh thiêng và có sức mạnh khủng khiếp: chạm vào đất thì đất bị thiêu cháy, rơi xuống biển, biển sẽ cạn khô… Và, để tránh những thảm họa cho thế giới, thần gọi bảy cô con gái của mình đến và dặn dò: “Các con phải đem đầu của cha cất giữ trong một cái hang của núi Krailas (tức quả núi Kailas của thần Siva). Hàng năm, vào ngày Tết Songkran, một trong số các con đem đầu của cha ra để các thần rước quanh núi cầu may cho con người.”

Tết Songkran-di sản văn hóa của người Thái Lan

Theo như phân tích của các nhà nghiên cứu và như huyền thoại đã mô tả, đầu của thần Maha Songkran chính là hình ảnh của mặt trời; còn cuộc diễu hành rước đầu thần là hình ảnh mặt trời xuất hiện ở những nơi nào đấy của thế giới. Và, thời gian mà mặt trời xuất hiện lộng lẫy nhất là vào mùa xuân ở miền Bắc Ấn Độ, nơi khởi nguồn của truyền thống Songkran. Trong khi đó, ở khu vực Đông Nam Á, tháng Tư dương lịch lại là đỉnh điểm của mùa khô, khi mà mặt trời chiếu sáng trực diện nhất, nóng nhất và sáng nhất. Vào thời gian này, ruộng đồng và các sông suối nhỏ thường khô cạn, còn người nông dân thì nhàn rỗi, không có việc đồng áng để làm. Chính thời gian chuyển mùa này là rất phù hợp đối với người Đông Nam Á tổ chức các lễ hội lớn. Và Tết Songkran là lễ hội lớn nhất và quan trọng nhất.

Vì là Tết năm mới, nên vào mấy ngày trước Tết, mọi nhà, mọi người đã phải làm vệ sinh nhà cửa, làng xóm, đốt hết những đồ bỏ đi. Ai ai cũng tin rằng mọi thứ bẩn thỉu của năm cũ sẽ không tốt đẹp gì cho người ta trong năm mới. Khi buổi sáng ngày đầu của năm mới đến, mọi người đến chùa dâng thức ăn cho các sư, làm lễ tắm tượng Phật và tắm cho vị sư chủ trì ngôi chùa. Lễ tắm tượng Phật là dấu hiệu mở đầu cho hội té nước kéo dài suốt cả ba ngày Tết.

Không phải ngẫu nhiên mà người Thái, người Lào, người Khmer, người Miến gọi Tết năm mới là Hội té nước. Ngoài hội té nước, trong những ngày Tết, mọi người còn ra các bến sông hay vào chùa đắp các tháp cát để làm phúc và tích đức. Theo quan niệm của người dân, xây các tháp cát trong những ngày Tết cũng có được công đức lớn như xây cất chùa tháp thật vào những ngày thường. Do vậy, đắp tháp cát cũng trở thành một hoạt động tưng bừng và vui vẻ như một hội lớn. Trong thời gian gần đây, xuất hiện thêm một hoạt động nữa là thi chọn người đẹp Nang Songkran.

Những ngày Songkran là khoảng thời gian khích lệ từng người phải sống và hành động sao cho đúng với vị thế của mình trong gia đình và ngoài xã hội. Người có tuổi phải làm sao cho xứng đáng với sự tôn kính của những người ít tuổi hơn. Rồi thì qua những ngày Tết Songkran, tất cả trẻ em và những người trẻ có thể tiếp nhận và đánh giá những giá trị truyền thống của người Thái để rồi chọn ra cách tốt nhất để gìn giữ Tết Songkran như một di sản văn hóa của người Thái.

Theo Langvietonline.vn - thethaovietnam.vn